فرشته مهر

چکیده

رسیدگی به بیماران، خدمتی انسانی است. در این میان، پرستاران، این فرشتگان مهر، خدمتی وصف‏ناشدنی به بیماران انجام می‏دهند و بر لبان بیماران، لبخند می‏نشانند. امام باقر علیه‏السلام در این مورد می‏فرماید: «خداوند هیچ‏گاه به عبادتی مانند خوشحال کردن مؤمن عبادت نشده است». این مقاله، خلاصه‏ای از کتاب فرشته مهر؛ آیین پرستاری و عیادت از بیمار در اسلام، با مشخصات کتاب‏شناسی به شرح زیر است:
شکیبا سادات جوهری، فرشته مهر؛ آیین پرستاری و عیادت از بیمار در اسلام، قم، مرکز پژوهش‏های اسلامی صدا و سیما، 1385، 176 صفحه.

پرستاری در دوران کهن

پرستاری، تاریخچه‏ای بسیار کهن دارد. مردمان گذشته باور داشتند که گناه و کفر انسان‏ها، علت اصلی بیماری‏هاست. از این رو، پرستاری بیماران، به گونه‏ای بسیار ابتدایی و به دست متولیان امور دینی صورت می‏گرفت. در منابع آشوری و ایران قدیم، به نوعی از پرستاری و پرستاران سخن به میان آمده است. شش قرن پیش از میلاد مسیح، در هند، شناخت دارو، فداکاری برای سلامت بیمار، پاکی روح و پاک چشمی، چهار ویژگی اساسی و لازم پرستاری به‏شمار می‏رفت. بُقراط، حکیم یونانی نیز اعتقاد داشت که پزشک یا باید خود از بیمار پرستاری کند یا یکی از شاگردانش را بدین کار بگمارد.

اهمیت و ضرورت پرستاری

اهمیت پرستاری، در خدمتی است که پرستار به بیمار می‏کند. مراقبت در مصرف به موقع داروها، رعایت رژیم غذایی و خوش‏اخلاقی پرستار در بهبود بیمار مؤثر است. اگر خللی در پرستای پیدا شود، چه‏بسا زحمت پزشک به هدر رود. امروزه پرستاری چون دیگر شاخه‏های علوم، جنبه‏های تخصصی و روان‏شناختی پیدا کرده است و دانشکده‏های پرستاری در سراسر کشور و سراسر جهان شکل گرفته است. البته با کمال تأسف، بخشی از چهره زیبای پرستاری، زیر سایه سنگین بی‏توجهی ناشناخته مانده است.

پرستاری در نگاه امام خمینی رحمه‏الله

حضرت امام خمینی رحمه‏الله ، پرستاری را شغل ارزشمندی می‏دانست. ایشان پرستاران را همواره به پای‏بندی به ارزش‏های اسلامی سفارش می‏کرد و می‏فرمود: «باید خیلی توجه داشته باشید به اینکه هم وضع بیمارستان‏ها، وضع اسلامی باشد و هم رفتارتان با این مریض‏ها و با این معلولین و با این بیمارها یک وضع مادرانه و خواهرانه باشد. بسیار کار مشکل و ارزشمندی است و بسیار پرمسئولیت. بنابراین، سفارش من به پرستاران سراسر کشور این است که باتمام قوا کوشش کنید که اعمال شما اعمال اسلامی باشد و رفتار شما با مریض رفتار خوب و رفتار انسانی ـ اسلامی باشد. خداوند تبارک و تعالی به شماها اجر عنایت کند و اجر آن زن‏هایی که در صدر اسلام برای پرستاری لشکر می‏رفتند، ان شاء الله در نامه اعمال شما هم نوشته بشود».

ارزش والای شغل پرستاری

پرستاری می‏تواند یکی از راه‏های تقرب به خداوند و دست‏یابی به کمال انسانی باشد. چنین نگرشی به شغل پرستاری، نشاط و علاقه ویژه‏ای در پرستاری ایجاد می‏کند و او به کار خود به عنوان وظیفه‏ای الهی ـ انسانی می‏نگرد. در این راستا، تنها کسانی می‏توانند به شغل پرستاری و مراقبت از بیماران بپردازند که دارای انگیزه بالا، قدرت تحمل، دل‏سوزی و بردباری باشند. این افراد با چنین نگرشی، درضمیر پاک نیک‏فطرتان جامعه جای دارند و از محبوبیت اجتماعی بالایی برخوردارند. همگان می‏دانند که پاداش مادی نمی‏تواند جبران کار طاقت‏فرسای پرستاران باشد و آنان نیز به‏خاطر امور مادی به این شغل شریف روی نمی‏آورند، بلکه پاداش خود را از خدا می‏خواهند. مردم نیز باید با آگاهی از این امر، تلاش‏های بی‏شایبه آنان را ارج نهند. تکریم و تجلیل از مقام پرستار، خود، بیانگر ارزش اجتماعی و جایگاه پرستاری است.

آثار خدمت به بندگان خدا

از آموزه‏های اسلامی و سیره اولیا برمی‏آید که پس از ادای واجبات، خدمت به مردم، به ویژه مؤمنان و صالحان، مهم‏ترین وسیله نزدیکی به خداوند است.اولیای الهی همواره در خدمت مردم بودند و برای برآوردن نیازهای آنان تلاش می‏کردند. رسیدگی به بندگان خدا، انسان را از خودخواهی و خودبینی باز می‏دارد و به اخلاق الهی و ملکوتی می‏آراید. خداوند متعالی می‏فرماید: «همچنان‏که خداوند با فضل و رحمت با شما رفتار می‏کند، شما نیز به یکدیگر دارای فضل و نیکی باشید».
وقتی انسان می‏تواند با چهره گشاد و لبخند صمیمی، غمی را از دل بزداید، چرا از آن دریغ ورزد؟ انسان‏ها نیازمند محبت هستند. به‏ویژه اگر در بستر بیماری باشند، پرستاری که می‏تواند با نگاه یا کلام محبت‏آمیز بیماری را شاد کند، در واقع، خداوند را خشنود کرده است. بیمار وقتی با چهره مهربان پرستار روبه‏رو می‏شود، آرامش می‏یابد و نگرانی‏اش به اطمینان تبدیل می‏شود.

دلداری دادن به بیمار

بیمار با شرایط سختی دست و پنجه نرم می‏کند. تلخی دارو، سختی تنهایی و فشار درد او را می‏آزارد. در این وضعیت، گاه خود را می‏بازد و تصویر سلامتش را در آیینه آینده، مبهم می‏بیند و از خود می‏پرسد: آیا خوب می‏شوم؟ این‏جاست که اگر امید خود را باز نیابد، ممکن است هیچ‏گاه خوب نشود.
یکی از سفارش‏های مهم در اسلام، امیدوار کردن بیماران به بازیافتن تن‏درستی است؛ چون این امر روح آنان را شادمان می‏کند و طراوت جسمی را برایشان به ارمغان می‏آورد. بیماری، آیینه‏ای است که چهره دیگر زندگی را نشان می‏دهد. پرستار باید حال بیمار را درک کند و برای دلداری دادن به او و ارتقای روحیه سلامتش بکوشد تا بیمار با امید به خداوند و کسب روحیه از اطرافیان، مشکلات بیماری را راحت‏تر تحمل کند و از بستر بیماری برخیزد.
منبع: سایت حوزه
/س